Η Bιβλιοθήκη και το Mουσείο Mαρίας και Σπύρου Mαλαφούρη (Eρνάνη) εγκαινιάσθηκε στις 30-1-1998. O Σπύρος Δ. Mαλαφούρης (Eρνάνης), Γ. Eπιθεωρητής Mέσης Eκπαίδευσης, φιλόλογος, ιστορικός, λογοτέχνης, τον Mάιο του 1996 δώρισε ό,τι συγκροτεί τη βιβλιοθήκη και το μουσείο που φέρει το όνομα του ζεύγους Mαλαφούρη. H βιβλιοθήκη περιέχει περίπου 6.000 τόμους, από τους οποίους οι 2.300 έχουν δημοσιευθεί από το 1610 ώς το 1900, και 900 περίπου χειρόγραφα (στα οποία ανήκουν ο Θούριος του Pήγα και Tραγωδίες του Foscolo). Tο μουσείο περιλαμβάνει τριάντα δύο πίνακες ζωγραφικής (οι περισσότεροι είναι του 19ου αιώνα) και εκατοντάδες χαρακτικών (με σπάνιους χάρτες του 18ου αιώνα) και άλλων εκθεμάτων (στα οποία περιλαμβάνονται «ιδιοτροπίες της φύσης» και προσωπικά αντικείμενα του Θ. Kολοκοτρώνη, του Ugo Foscolo και του Eλ. Bενιζέλου). H Bιβλιοθήκη και το Mουσείο Mαρίας και Σπύρου Mαλαφούρη (Eρνάνη), που διαθέτει κανονισμό λειτουργίας και σύγχρονο σύστημα πολλαπλής ηλεκτρονικής φύλαξης, είναι επισκέψιμο κατά τις εργάσιμες ημέρες, όλα τα πρωϊνά της εβδομάδας.

Η θεσμική ίδρυση του Λαογραφικού Mουσείου και Aρχείου του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων έγινε με το Προεδρικό Διάταγμα αριθμ. 89, αριθμ. φύλου 30/3-12-1977. Το Λαογραφικό Μουσείο εποπτεύεται και λειτουργεί με την ευθύνη του Τομέα Λαογραφίας του Τμήματος Ιστορίας – Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και έχει ως σκοπό : την εποπτική διδασκαλία και άσκηση των φοιτητών, τη διασφάλιση και συντήρηση των υπαρχόντων αντικειμένων και μεθοδική έκθεσις αυτών, την οργάνωση και τον συστηματικό εμπλουτισμό των συλλογών του.

Οι βάσεις για την οργάνωση και λειτουργία του μουσείου τέθηκαν κατά την περίοδο 1964 - 1969 από τον πρώτο καθηγητή της Έδρας της Λαογραφίας της Φιλοσοφικής Σχολής, τον Δημήτριο Λουκάτο. Κατά την προαναφερόμενη περίοδο συγκροτήθηκε, υπό την εποπτεία του, η πρώτη μουσειακή συλλογή, αποτελούμενη από 400 περίπου χρηστικά αντικείμενα του υλικού πολιτισμού της προβιομηχανικής κοινωνίας ( γεωργικά εργαλεία, κτηνοτροφικά, οικοσκευής και άλλα ). Στη συγκρότηση της συλλογής συνέβαλλαν τα μέγιστα οι φοιτητές /φοιτήτριες που συγκέντρωναν και προσκόμιζαν τα πρώτα αντικείμενα, ανταποκρινόμενοι θετικά στην πρόσκληση του καθηγητή Δ. Λουκάτου για την ανάπτυξη ενός πανεπιστημιακού μουσείου που θα λειτουργούσε κυρίως ως χώρος εποπτικής διδασκαλίας. Η μουσειακή συλλογή εμπλουτίσθηκε στη συνέχεια με περιορισμένα αντικείμενα και αυξήθηκε σημαντικά το 1994, όταν από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων παραχωρήθηκαν αντικείμενα που προέρχονταν από την κατοικία του δωρητή Ιωάννη Τσανάκα. Τα αντικείμενα της συλλογής Ι. Τσανάκα συνθέτουν αφενός μια εικόνα της καθημερινότητας του ορεινού χώρου (του Μετσόβου, απ' όπου ο δωρητής καταγόταν) και αφετέρου αποτυπώνουν την καθημερινότητα ενός μικροαστικού σπιτιού των Ιωαννίνων.

Σήμερα τα αντικείμενα του Μουσείου ανέρχονται στα 2000 περίπου. Το βασικό κριτήριο συλλογής τους , έκθεσης και ταξινόμησης είναι αυτό της χρηστικότητας , προσεγγίζονται δε ως ικανά τεκμήρια για την ανίχνευση της ιστορικότητας του προ-βιομηχανικού τρόπου ζωής και πολιτισμού. Παράλληλα τα μουσειακά αντικείμενα αντιμετωπίζονται ως υλική μνήμη και επομένως ως πεδία δράσης που συμμετέχουν στη διαδικασία συγκρότησης πολλαπλών πολιτισμικών ταυτοτήτων στο παρόν.

Συλλογές – Ταξινόμηση – Τεκμηρίωση

Η θεματική ταξινόμηση αναπτύχθηκε από τον Δημήτριο Λουκάτο και ακολουθείται με κάποιες προσθήκες ως σήμερα. Προσδιοριστικό στοιχείο ταξινόμησης ενός αντικειμένου είναι η χρήση του.

Με βάση την χρηστικότητα τα αντικείμενα εντάσσονται σε τρεις βασικές κατηγορίες: η πρώτη αναφέρεται στην πρόσκτηση και παραγωγή των αγαθών, η δεύτερη στην επεξεργασία και μεταποίηση των πρώτων υλών και η τρίτη στην προετοιμασία και στους τρόπους κατανάλωσης. Οι προαναφερόμενες ταξινομήσεις εμπλουτίζονται με άλλες υπό – κατηγοροποιήσεις, με βάση το διάγραμμα κατάταξης που εφαρμόζεται στο βιβλίο του Andre Leroi – Gourhan (Leroi – Gourhan Andre, Milieu et techniques, Paris 1973).

Η μουσειακή τεκμηρίωση των αντικειμένων του Λαογραφικού Μουσείου – έντυπη και ηλεκτρονική διαμορφώθηκε με βάση τα διεθνή πρότυπα δεδομένων για την τεκμηρίωση των Λαογραφικών/ Εθνογραφικών Μουσείων (Ethno Museum – Net), τις προτάσεις της Διεθνούς Eπιτροπής Τεκμηρίωσης (CIDOC του ICOM) και τον προτεινόμενο τρόπο τεκμηρίωσης που εισήγαγε το Υπουργείο Πολιτισμού με το όνομα MOYSA. Το σύνολο του υλικού του Μουσείου έχει καταχωρηθεί σε βάση δεδομένων που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του έργου « Εικονικό Λαογραφικό Μουσείο Ηπείρου ( ΕΛΜΗ) της Κοινωνίας της Πληροφορίας, είναι δε προσβάσιμο (http://folklore-museum.uoi.gr),

Τις συλλογές του Μουσείου τις απαρτίζουν:

• Αντικείμενα που χρησιμοποιούνται για την πρόσκτηση και παραγωγή των αγαθών , όπως 
  • Πολεμικά
  • Κυνηγετικά
  • Αλιευτικά
  • Ποιμενικά
  • Γεωργικά
• Αντικείμενα που χρησιμοποιούνται στην επεξεργασία και μεταποίηση των πρώτων υλών , όπως
  • Ειδών διατροφής
  • Υγρών (κρασί, διεγερτικά, νερού κλπ)
  • Κλωστοϋφαντικής
  • Οικιστικά
  • Βιοτεχνικών εργαλείων
• Αντικείμενα για την προετοιμασία και την κατανάλωση , όπως
  • σκεύη παρασκευής του φαγητού
  • προετοιμασία ποτών και διεγερτικών
  • σκεύη κατανάλωσης της διατροφής και των ποτών
  • ατομικός ρουχισμός
  • κοσμήματα
  • Ατομική φροντίδα και καθαριότητα
  • Οικιστικά
  • Οικοσκευή
    • Έπιπλα
    • Ρουχισμός σπιτιού (υφαντά-σεντόνια κλπ)
    • Φωτιστικά
    • Θέρμανση
    • Μεταφορά
    • Διακόσμηση
• Άλλες κατηγορίες:
  • Επικοινωνία
  • Ψυχαγωγία
    • παιχνίδια
    • μουσικά όργανα
    • θέατρο
  • Λατρεία
• Δημιουργείται επίσης μια νέα θεματική ενότητα και μουσειακή οπτική με τον τίτλο : Οι χειροτέχνες αφηγούνται
• Στο Μουσείο υπάρχει επίσης μια συλλογή 700 περίπου φωτογραφιών που χρονολογικά ανήκουν στην μεταπολεμική περίοδο του 20ο αιώνα. Οι θεματικές προσδιορίζουν όψεις της αγροτικής, ποιμενικής ζωής, επαγγελματικές δραστηριότητες, όψεις της καθημερινότητας της πόλης και του χωριού κ. ά. Η τεκμηρίωση του φωτογραφικού υλικού ακολουθεί σε γενικές γραμμές τις θεματικές ταξινόμησης που ισχύουν και στην συλλογή των αντικειμένων.

Προσωπικό του Μουσείου

Το λαογραφικό Μουσείο βασίζει την οργάνωση και την λειτουργία του στην παροχή έργου εκ μέρους του διδακτικού προσωπικού του Τομέα Λαογραφίας και στη συνεργασία των φοιτητών /φοιτητριών προπτυχιακού και μεταπτυχιακού επιπέδου .

Χώρος στέγασης

Το Λαογραφικό Μουσείο βρίσκεται στην πανεπιστημιούπολη, στο κτίριο της Φιλοσοφικής Σχολής και ειδικότερα απέναντι από το αμφιθέατρο Σωτ. Δάκαρη. Στεγάζεται προσωρινά σε χώρο διακοσίων περίπου τετραγωνικών μέτρων. Ο χώρος έχει υποστεί αρχιτεκτονικές επεμβάσεις εκθεσιακού χαρακτήρα ( κατασκευές, επιλεγμένα ανοίγματα, προθήκες, στοιχειώδεις συνθήκες εξαερισμού του χώρου ) και φιλοξενεί όλες τις δραστηριότητες του Μουσείου: τη μουσειακή έκθεση των αντικειμένων, τη Γραμματεία, την τεκμηρίωση και τη συντήρηση , την αποθήκευση κλπ.

Επισκέψεις ατομικές ή ομαδικές : Κατόπιν συνεννόησης

Επικοινωνία

Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
Τμήμα Ιστορίας – Αρχαιολογίας
Τομέας Λαογραφίας
Υπεύθυνη : Κωνσταντίνα Μπάδα, Τηλ.: 26510-05150, email: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

Φάνης Δασούλας , διδάκτωρ Λαογραφίας, μέλος ΕΔΙΠ, Τηλ. 2651005192, email: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Γραμματεία: Όλγα Φατούρου, Τηλ: 26510-05161, email: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

http://folklore-museum.uoi.gr

To Μουσείο Εκμαγείων ανήκει στον Τομέα Αρχαιολογίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής (ΠΔ 89/3.2.1977). Στεγάζεται στο ισόγειο του κτηρίου δίπλα στο αμφιθέατρο «Δάκαρη».

Η οργάνωση και συγκρότηση της διδακτικής Συλλογής στο Μουσείο Εκμαγείων είχε ως κύριο σκοπό να μετριάσει. την απομακρυσμένη θέση του ηπειρωτικού Πανεπιστημίου από τα μεγάλα αρχαιολογικά Μουσεία. Ως εκ τούτου δημιουργήθηκε το 1967 από τον Ομότιμο καθηγητή της Κλασικής Αρχαιολογίας Σωτήρη Δάκαρη η πρώτη συλλογή αντιγράφων από αντιπροσωπευτικά δείγματα της αρχαίας ελληνικής γλυπτικής όλων των περιόδων της αρχαίας ελληνικής τέχνης. Ο εμπλουτισμός της Συλλογής με την αγορά εκμαγείων από το Υπουργείο Πολιτισμού (ΤΑΠΑ) συνεχίστηκε έως το 2000 με τη φροντίδα της Ομότιμης καθηγήτριας της Κλασικής Αρχαιολογίας Λ. Μαραγκού.

Εκτός από τα αντίγραφα γλυπτών έργων, το Μουσείο περιλαμβάνει και πρωτότυπα αρχαιολογικά αντικείμενα, αντιπροσωπευτικά των κατηγοριών της κεραμικής και της μικροτεχνίας, όπου το υλικό κατασκευής, ο πηλός, ή ο λίθος για την κατηγορία των εργαλείων, έχουν ιδιαίτερη σημασία. Έτσι, το Μουσείο Εκμαγείων λειτουργεί συγχρόνως και ως εργαστήριο επεξεργασίας- μελέτης αρχαιολογικού υλικού. Τα πρωτότυπα αντικείμενα προέρχονται από δωρεές της Εφορείας Αρχαιοπωλείων και Ιδιωτικών Συλλογών, από την ΣΤ΄ και την ΙΕ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, από το Αρχαιολογικό Μουσείο της Καβάλας, καθώς και από δωρεές ιδιωτών.

Τα γλυπτά της Συλλογής στην πλειονότητά τους είναι ακριβή αντίγραφα γλυπτών της αρχαϊκής, κλασικής και ελληνιστικής εποχής από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, από το Μουσείο Ακροπόλεως και το Μουσείο του Κεραμεικού της Αθήνας και ένα γλυπτό από το Μουσείο του Λούβρου. Τα κυκλαδικά ειδώλια αντιπροσωπεύονται με ένα αντίγραφο, όπως επίσης και η γλυπτική των μυκηναϊκών χρόνων.

Ειδικότερα, ταξινομημένα κατά εποχές, τα γλυπτά έργα της Συλλογής κατανέμονται ως εξής: Την αρχαϊκή γλυπτική αντιπροσωπεύουν αγάλματα κούρων και κορών ( από νεκροταφεία και ιερά), και επιτάφιες στήλες. Στην περίοδο του αυστηρού ρυθμού ανήκουν αντιπροσωπευτικά χάλκινα έργα της Συλλογής (ο Ηνίοχος των Δελφών, ο Ποσειδώνας ή Δίας του Αρτεμισίου). Στη γλυπτική των κλασικών χρόνων συγκαταλέγονται ο «Διαδούμενος» του Πολυκλείτου, ο Έφηβος του Μαραθώνα, η κεφαλή του Ερμή του Πραξιτέλη, πολλές ανάγλυφες επιτάφιες στήλες (η στήλη της Ηγησούς, του Χαιρεδήμου και Λυκέα, του Δεξίλεω) καθώς και αναθηματικά ανάγλυφα (το μεγάλο ελευσινιακό ανάγλυφο, ανάγλυφα από το ιερό της Βαυρωνίας Αρτέμιδος). Από τα μνημεία της Ακρόπολης προέρχονται μια πλάκα από τη βόρεια πλευρά της ζωφόρου του Παρθενώνα (ιππείς) και μια ανάγλυφη πλάκα από το Θωράκειο του Ναού της Αθηνάς Νίκης.

Στην τέχνη των ελληνιστικών χρόνων ανήκουν το άγαλμα της Αφροδίτης της Μήλου καθώς και μαρμάρινες κεφαλές πορτραίτων ποιητών και φιλοσόφων (Σαπφώ, Μένανδρος, Δημοσθένης).

Το δεύτερο σύνολο στο Μουσείο Εκμαγείων αποτελούν τα πρωτότυπα αντικείμενα. Ιδιαίτερη σημασία έχει η πολυμορφία του υλικού. Αναλυτικότερα, στα προϊστορικά χρόνια ανήκουν δείγματα Παλαιολιθικής λιθοτεχνίας από την Ήπειρο: πυρήνες, φολίδες, λεπίδες και εργαλεία από λίθο, οψιανό και πυριτόλιθο. Όστρακα κεραμικής της Αρχαιότερης, Μέσης και Νεότερης Νεολιθικής, καθώς και θραύσματα ειδωλίων. Το Μουσείο διαθέτει επίσης αποσπασματικά διατηρημένα αγγεία, σε κατάσταση οστράκων, που αντιπροσωπεύουν ειδικές κατηγορίες αγγειογραφίας από τη Μυκηναϊκή περίοδο έως τους ύστερους ελληνιστικούς χρόνους. Χαρακτηριστικά δείγματα κεραμικής, αποτελούν τα όστρακα κορινθιακής κεραμικής των αρχαϊκών χρόνων, θραύσματα μελανόμορφων αττικών αγγείων (κύλικες και λήκυθοι), όστρακα από αγγεία ελληνιστικής περιόδου, άβαφη κεραμική καθώς και διάφορα είδη αντικειμένων: κέραμοι, υφαντικά βάρη, ειδώλια, θραύσμα μυλόλιθου.

Η πρακτική άσκηση των φοιτητών Αρχαιολογίας στο Εργαστήριο – Μουσείο αποτελεί αναγκαίο συμπλήρωμα της εκπαίδευσής τους. Στο πλαίσιο σεμιναριακών- φροντιστηριακών μαθημάτων, οι φοιτητές ασκούνται στις μεθόδους προσέγγισης της μορφής των μνημείων μέσα από τα ακριβή αντίγραφα (περιγραφή, αναγνώριση, μελέτη κ.ά.), ενώ έρχονται σε άμεση επαφή με το υλικό κατασκευής των αρχαίων αντικειμένων, εξασκούμενοι στην ταξινόμηση, καταλογογράφηση, μελέτη και χρονολόγηση πρωτότυπου αρχαιολογικού υλικού, στην αρχαιολογική φωτογραφία και στο σχέδιο.

Η ιδέα για τη δημιουργία Μουσείου Τυπογραφίας και Τεχνολογίας ξεκίνησε το 1991, όταν πια είχε γίνει κατανοητό ότι έχουμε εισέλθει αμετάκλητα σε νέα εποχή τεχνολογίας του γραπτού λόγου, με την πληροφορική και όλες τις συναφείς δυνατότητες για την καταγραφή, μετάδοση και πολλαπλασιασμό του κειμένου.

Η προσπάθειά μας φαινόταν ίσως τότε ότι ερχόταν καθυστερημένα, αλλά η πράξη κατέδειξε ότι πάντα υπάρχει υλικό προς διάσωση, αρκεί να διαθέτουμε θέληση και να ευαισθητοποιηθούν οι λίγοι ειδικοί και οι πολλοί καλοπροαίρετοι. Παρά τις οικονομικές δυσκολίες καθώς και τις προσωπικές αντιξοότητες, κατέστη δυνατό σε σύντομο χρονικό διάστημα να συλλεγούν πολύ αξιόλογα «κομμάτια» και άφθονο υλικό που άπτεται της διάδοσης της γραφής και της τεχνολογίας.

Με τον τρόπο αυτό, παράλληλα με την έρευνα για καθαρώς τυπογραφικά μηχανήματα, καταβαλλόταν προσπάθεια για τη συλλογή ποικίλων αντικειμένων που καθρεπτίζουν τον προηγούμενο τεχνολογικό πολιτισμό. Ο τελευταίος ολημερίς δυστυχώς χάνεται, γιατί δεν συλλαμβάνεται πόσο γρήγορη είναι η ιστορική εξέλιξη και δεν κατανοείται έγκαιρα η ιστορική αξία πολλών «ευτελών» καθημερινών αντικειμένων.

Με γνώμονα τις παραπάνω σκέψεις, την πίστη ότι όλοι έχουμε χρέος να αφήσουμε στη γενιά που έρχεται τα τεκμήρια του παρελθόντος, τα οποία θα βοηθήσουν όχι μόνο στη γνώση του αλλά και στην κατανόηση του παρόντος, αρχίσαμε τον αγώνα μας μέσα στην ελληνική αγορά και το αποτέλεσμα υπήρξε ικανοποιητικό.

Δωρεές κατατέθηκαν αρκετές, όπως έγιναν και αγορές, ώστε σήμερα μπορούμε να καταμετρούμε: πιεστήρια (όρθια και επίπεδα), λιθογραφικές πλάκες, γραφομηχανές, πολυγράφους, φωτοτυπικά, τυπογραφικά στοιχεία, μήτρες στοιχείων, κλισέ κ.λπ., όπως και πολυάριθμα τεχνολογικά είδη.

Μεταξύ των παραπάνω αντικειμένων υπάρχουν αρκετά «επώνυμα», όπως το πιεστήριο της Gazzeta Jonica (Κέρκυρα), της τουρκικής εφημερίδας Yanya (Ιωάννινα), λινοτυπική γερμανική καραβομηχανή, το λιθογραφικό πιεστήριο του Διακίδη (Πάτρα), ξύλινη φωτογραφική μηχανή του οίκου Δαλαμπέκη, αγγλικό πιεστήριο Strachan and Heneman.

Παράλληλα, οργανώνεται εξειδικευμένη βιβλιοθήκη (ελληνική και ξενόγλωσση) για την ιστορία του βιβλίου, τη βιβλιοδεσία και την τυπογραφική τέχνη.

Το Μουσείο φιλοδοξεί να αποτελέσει στο μέλλον, παράλληλα με τον παιδαγωγικό του χαρακτήρα, και χώρο πολιτισμικών εκδηλώσεων, με εκθέσεις, διαλέξεις και σχετικά συμπόσια. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η μετεγκατάσταση των εκθεμάτων σε χώρο που να ανταποκρίνεται στις συνθήκες ενός σύγχρονου και λειτουργικού μουσείου, προκειμένου να είναι επισκέψιμο στο ευρύ κοινό. Ελπίζουμε ότι έτσι θα μπορέσει να καταστεί πνευματικός πόλος και να ενταχθεί λειτουργικά στην πόλη των Ιωαννίνων.

Ιδρυτής και δημιουργός του Μουσείου Τυπογραφίας είναι ο Ομότιμος Καθηγητής νεώτερης ιστορίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και Διευθυντής του Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας Γεώργιος Πλουμίδης.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το μουσείο μπορείτε να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του μουσείου (mtt.unit.uoi.gr) ή να απευθυνθείτε:

Σταμάτης Μερσινιάς, επίκουρος καθηγητής, υπεύθυνος, 2651005181, e-mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

Νικόλαος Αναστασόπουλος, λέκτορας, αναπληρωτής υπεύθυνος, 2651005154, e-mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.